Van het team juridisch..

In het bewegingsonderwijs zijn gymdocenten niet alleen instructeurs, maar ook belangrijke rolmodellen. Hun voorbeeldfunctie en de wijze waarop zij omgaan met culturele diversiteit tijdens de gymles is relevant. De vraag is hoe je als gymdocent kunt omgaan met die cultuurverschillen in de klas. 

De gymdocent als rolmodel
In 2009 (maar nog steeds relevant) is er onderzoek gedaan naar de wijze van lesgeven in multiculturele klassen van het vmbo (Van Dodewaard, 2009). Een paar punten die in dit onderzoek naar voren kwamen: de docenten die een positieve sfeer in de klas weten te creëren, besteden aandacht aan de band die zij opbouwen met elke leerling. Dit blijkt in het bijzonder belangrijk te zijn voor leerlingen met een allochtone achtergrond. Het helpt als de docent op de hoogte is van de waarden die in de culturele en religieuze opvoeding van de leerlingen een rol spelen. Met die waarden in gedachten kunnen bijvoorbeeld bepaalde contactactiviteiten aangepast worden zonder dat de veiligheid tijdens de les in het geding komt. 

De wet en intercultureel bewegen
De Wet op het primair onderwijs (WPO) en de Wet op het voortgezet onderwijs (WVO) leggen scholen de plicht op tot het creëren van een veilige en inclusieve leeromgeving. In de praktijk betekent dit dat gymdocenten niet alleen sporttechnische vaardigheden overdragen, maar ook maatschappelijke waarden en normen uitdragen. Artikel 1 van de Grondwet waarin staat dat discriminatie wegens bijvoorbeeld godsdienst of levensovertuiging verboden is, speelt hierbij een rol. In het kader van voorgaande volgt hieronder een relevante uitspraak. 

In deze uitspraak (ECLI:NL:RBDHA:2014:12959) ging het om een kwestie waarbij de schoolleiding jegens een leerlinge verboden onderscheid op grond van godsdienst maakte. De betreffende leerlinge werd thuis opgevoed volgens islamitische voorschriften en droeg vanwege haar geloofsovertuiging een hoofddoek. De school waarop de leerlinge zat, verschafte aan het begin van het schooljaar een brochure waarin onder het kopje ‘gymnastiek’ onder andere stond vermeld dat leerlingen die om godsdienstige redenen een hoofddoek dragen wegens veiligheidsoverwegingen, verplicht zijn een speciaal sporthoofddoekje te dragen, of om zonder hoofddoek aan de gymles deel te nemen. Vervolgens werd in het daaropvolgende schooljaar vanwege veiligheidsoverwegingen door de schoolleiding besloten dat (speciale sport)hoofddoeken niet meer zijn toegestaan tijdens de gymles. 

Dit betekende dat de leerlinge alleen nog zonder hoofddoek mocht meedoen aan de gymles. De ouders van de leerlinge hebben vervolgens de destijds zogenoemde Commissie van Gelijke Behandeling (tegenwoordig het College voor de Rechten van de Mens) gevraagd of de schoolleiding jegens hun dochter verboden onderscheid op grond van godsdienst maakte. De commissie oordeelde kort gezegd dat het onderscheid slechts gemaakt mag worden als daarvoor een objectieve rechtvaardigingsgrond bestaat en daar was in deze kwestie geen sprake van. 

Volgens de commissie bestaan er immers mogelijkheden om sportkleding voor te schrijven, zoals een sporthoofddoek, die voldoet aan de eisen van veiligheid en die ook tegemoet komt aan de religieuze bezwaren van sommige leerlingen om zonder hoofddoek te gymmen. De schoolleiding had in deze zaak ook weinig aanknopingspunten om aan te nemen dat een sporthoofddoek onveilig is. Voordat zij deze stelling in het beleid opnamen, had de schoolleiding eerst deugdelijk moeten onderzoeken of de sporthoofddoek daadwerkelijk onveilig is.  

Conclusie
Het staat de schoolleiding vrij om kledingvoorschriften voor de gymles op te stellen, maar daarbij moet wel zoveel mogelijk rekening gehouden worden met de verschillende culturen in de klas zonder de veiligheid van de leerlingen uit het oog te verliezen. Maak in dat beleid en ook in alle andere gevallen op school geen onderscheid wanneer er geen feiten zijn die dat onderscheid rechtvaardigen.

Bron
Van Dodewaard, C. (2009). Bewegingsonderwijs in multiculturele klassen.