(Door de KVLO-juristen) De afgelopen periode is er veel gesproken over een verbod op smartphones in de klas. Dit naar aanleiding van een waarschuwing van deskundigen in verschillende rapporten over de schadelijke gevolgen van het gebruik van een smartphone in de klas. Zo is gebleken dat leerlingen die hun telefoon veelvuldig gebruiken tijdens de les gemiddeld één tot anderhalve punt lager scoren bij toetsen. Daarnaast blijkt uit wetenschappelijke rapporten dat smartphones voor jongeren verslavend zijn; de hersenen van jongeren zijn onvoldoende ontwikkeld om weerstand te kunnen bieden aan de prikkels, trillingen en geluiden die smartphones met zich meebrengen. Een zorgelijke ontwikkeling die heeft geleid tot de vraag in hoeverre het wenselijk is het gebruik van smartphones tijdens de les te verbieden.
Het ministerie van onderwijs geeft daarom het dringende advies aan zowel po- en vo-scholen als het speciaal onderwijs om het gebruik van mobieltjes tijdens de les niet toe te staan, behalve als daarvoor een speciale reden is. Te denken valt dan aan het gebruik van mobieltjes in een les over digitale vaardigheden. Ook leerlingen die afhankelijk zijn van hun telefoon, bijvoorbeeld om medische redenen of vanwege een beperking, mogen deze wel gewoon gebruiken. Het gaat hierbij niet om een wettelijk verbod, maar om een richtlijn die vanaf 1 januari 2024 van kracht is. Deze richtlijn geldt niet alleen voor smartphones maar ook voor tablets en smart-horloges.
Naast de genoemde argumenten is ook van belang dat leerlingen zich moeten kunnen concentreren op de lesinhoud; het gebruik van mobieltjes tijdens de les verstoort het leerproces. Leerlingen raken snel afgeleid door het gebruik van hun mobiel, zij kunnen zich minder concentreren en hun prestaties lijden hieronder. Ook kunnen zij informatie gemakkelijk opzoeken.
Het is aan de scholen zelf om beleid te maken op het niet gebruiken van mobieltjes tijdens de les; zij bepalen de exacte regels die hier van toepassing zijn. Dat kan variëren van een verbod in de klas tot een verbod op de hele school. Het is van belang deze regels in de schoolgids of het leerlingenstatuut op te nemen zodat ze voor de leerlingen kenbaar zijn.
Wat als een leerling geen gehoor geeft aan het verbod om een mobiel in de klas te hebben?
Een docent mag een mobieltje niet fysiek afpakken; hij of zij mag het toestel dus niet uit de hand van de leerling grissen of loswrikken. De docent kan wel eisen dat het toestel wordt afgegeven op straffe van een schorsing van de betreffende leerling. Dat moet dan wel in het schoolbeleid zijn opgenomen en duidelijk zijn voor leerlingen en ouders.
Een docent mag een smartphone wel innemen maar niet te lang. Wat hieronder wordt verstaan is niet in de wet opgenomen. Gedurende de les of een schooldag is in de meeste gevallen acceptabel waarbij de achterliggende gedachte is dat een ‘straf’ redelijk en proportioneel moet zijn. Een week lang een smartphone in beslag nemen laat zich zelden als proportioneel kwalificeren.
De minister heeft bij de totstandkoming van deze richtlijn het volgende overwogen:
“Ook al zijn mobieltjes haast verweven met ons leven, in de klas horen ze niet thuis. Daar moeten leerlingen zich kunnen concentreren en alle ruimte krijgen goed te leren. Mobieltjes verstoren dit, weten we uit wetenschappelijk onderzoek, met alle gevolgen van dien. Daar moeten we leerlingen tegen beschermen.”
Op veel scholen is inmiddels al beleid in voorbereiding of zelfs al ingevoerd. Eind volgend schooljaar wordt geëvalueerd of de afspraak het gewenste effect heeft of dat eventueel toch een wettelijk verbod nodig is.
